VİTAMİNLER VE MİNERALLER TABLOSU
Vitamin kavramı günlük konuşma dilinde çoğunlukla besinlerde bulunan yararlı maddeler olarak düşünülüyor. İlk kez Polonyalı, biyokimyacı Casimir Funk tarafından 1912’de kullanılmıştır.
Vita Latince, hayat demektir, -amin son eki ise amin sözcüğünü kastetmektedir. Zira o dönemde tüm vitaminlerin amin oldukları sanılmaktaydı. Bugün bunun yanlış olduğu bilinmektedir.
Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler.
Vitaminler vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir.
Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar.
Vitaminler vücutta “yakılmaz”, yani vitaminlerden doğrudan enerji (kalori) alınmaz. Vücut, her vitaminden gerekli olan miktarın kan dolaşımında sürekli mevcut olmasını sağlar.
Suda çözünen vitaminlerin fazlası vücut sıvıları ile atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Depolandıkları için yağda çözünen vitaminlerin aşırı dozu zararlı olabilir. Özellikle vitamin A ve D’nin tüketiminde dikkatli olmak gerekir.
Vitaminler bütün hücrelerde az miktarda depolanır. Bazı vitaminler ise büyük ölçüde karaciğerde depolanır.
Örneğin karaciğerde depolanan A vitamini hiç vitamin almayan bir kişiye 5-10 ay kadar yetebilir ve karaciğerin D vitamini deposu dışarıdan hiç D vitamini almayan bir kişi için genellikle 2-4 ay kadar yeterlidir.
Suda çözünen vitaminlerin vücutta depolanma oranı nispeten düşüktür. Bu, özellikle B vitaminlerinin birçoğu için geçerlidir.
B kompleks vitaminleri eksik alan bir kişide bu eksikliğin belirtileri bazen birkaç günde ortaya çıkar.
B12 vitamini bunun dışındadır, çünkü B12’nin karaciğerdeki deposu kişiye bir yıl veya daha uzun süre yetebilir.
Suda çözünen bir başka vitamin olan C vitamininin yokluğu birkaç haftada belirtilerin ortaya çıkmasına yol açabilir.
C vitamini eksikliğinden kaynaklanan skorbüt hastalığı ise 20-30 hafta içinde ölümle sonuçlanabilir.
Vitaminin Adı Vücuttaki Görevi Eksikliğinde
Vücutta Görülün Belirtileri Bulunduğu Besinler
A Mikroplara karşı direnci arttırır. Gözü kuvvetlendirir. Çeşitli göz hastalıklarını ve gece körlüğünü önler. Balık yağı, yeşil ve sarı sebzeler, süt, yumurta ve tereyağı.
B1 Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Beriberi hastalığını önler. Et, yumurta, meyve ve sebzeler, tahıl, bira mayası.
B2 Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Dudakların çatlamasını, erken bunamayı ve görme yetersizliğini önler. Et, yumurta, meyve ve sebzeler, tahıl, bira mayası, süt ve peynir.
B Kompleksi vitamini (Çeşitli B vitaminlerinin bir karışımı.) Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Beriberi ve Pellegra hastalığını önler. Et, süt, yumurta, yeşil bitkiler, ekmek ve bira mayası.
C Diş ve kemik yapılarını kuvvetlendirir, kanamaları önler. İskorbüt hastalığını (diş etleri kanaması) önler. Kas yorgunluğunu giderir. Limon gibi ekşi meyveler, domates, çilek, yeşil bitkiler, lahana.
D Kemik ve dişleri kuvvetlendirir. Raşitizm denilen kemik hastalığını önler. Balık yağı, tereyağı, yumurta, süt.
E Sinir sistemini kuvvetlendirir. Kısırlık ve ruhsal bozuklukları önler. Yeşil bitkiler, et, süt, tahıl, balık, susam, fındık, ceviz.
K Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Fazla kanamaları durdurur. Yeşil sebzeler, yumurta sarısı, domates, karaciğer.
MİNERALLER TABLOSU
Mineral Kaynağı Görevi
Kalsiyum:Süt, peynir, yumurta, yapraklı sebzeler Kemik ve dişlerin yapısına katılır, kanın pıhtılaşması için gereklidir.
Fosfor: Proteince zengin besinler, tahıl Kemik ve dişlerin yapısına katılır, enerji kullanımı için gereklidir.
Magnezyum:Süt, peynir, tahıl, sebzeler, fındık gibi sert kabuklu meyveler Sindirimde uyartının iletilmesine yardım eder.
Potasyum: Besinlerin çoğu, özellikle sebze ve meyveler Sodyum ve potasyum sindiriminde uyartı iletimi için gereklidir. Ayrıca, hücre içindeki ve dışındaki su miktarını düzenlemeye yardım eder.
Sodyum: İyotlu tuz, besinlerin çoğu Sodyum ve potasyum sindiriminde uyartı iletimi için gereklidir. Ayrıca, hücre içindeki ve dışındaki su miktarını düzenlemeye yardım eder.
Demir : Karaciğer, kırmızı et, tahıl, yumurta, yapraklı sebzeler Oksijen taşınmasında rol oynayan hemoglobinin yapısında bulunur.
İyot İyotlu tuz, deniz ürünleri Tiroit bezinin işlevlerini gerçekleştirebilmesi için gereklidir.
Çinko: Et, balık, yumurta, süt Yaraların iyileşmesinde etkilidir. Büyüme ve gelişme için gereklidir.
Açıklama :Vitaminler ve mineraller vücudumuzda gerçekleşen tüm işlemlerde anahtar rol oynayan ortak fonksiyon gösterdikleri diğer besin öğelerinin yerine de çalışarak organizmada birçok işin aksamadan yerine getirilmesini sağlayan besin öğeleridir. Vitaminler düzenleyici olarak çalışan, koenzim veya bir enzimin ortağı olarak görev yapan kompleks kimyasal maddelerdir.
Mineraller, kemik, diş ve tırnak gibi dokularda hücrelerin önemli bir kısmını oluşturan, enzimlerle birlikte çalışan ve organizmada gerçekleşen enzimatik reaksiyonları hızlandıran besin öğeleridir. Karbonhidratlar, proteinler ve yağlarla karşılaştırıldığında organizmanın vitamin ve mineral gereksinimi çok az miktarlardadır. Bu nedenle mikro besin öğeleri olarak adlandırılan vitamin ve mineraller doğrudan birer enerji kaynağı olmamakla birlikte enerji sağlayan birçok mekanizmada düzenleyici olarak görev yapan öğelerdir.
Hazırlayan: Nurettin OLGUN
Vitamin kavramı günlük konuşma dilinde çoğunlukla besinlerde bulunan yararlı maddeler olarak düşünülüyor. İlk kez Polonyalı, biyokimyacı Casimir Funk tarafından 1912’de kullanılmıştır.
Vita Latince, hayat demektir, -amin son eki ise amin sözcüğünü kastetmektedir. Zira o dönemde tüm vitaminlerin amin oldukları sanılmaktaydı. Bugün bunun yanlış olduğu bilinmektedir.
Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler.
Vitaminler vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir.
Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar.
Vitaminler vücutta “yakılmaz”, yani vitaminlerden doğrudan enerji (kalori) alınmaz. Vücut, her vitaminden gerekli olan miktarın kan dolaşımında sürekli mevcut olmasını sağlar.
Suda çözünen vitaminlerin fazlası vücut sıvıları ile atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Depolandıkları için yağda çözünen vitaminlerin aşırı dozu zararlı olabilir. Özellikle vitamin A ve D’nin tüketiminde dikkatli olmak gerekir.
Vitaminler bütün hücrelerde az miktarda depolanır. Bazı vitaminler ise büyük ölçüde karaciğerde depolanır.
Örneğin karaciğerde depolanan A vitamini hiç vitamin almayan bir kişiye 5-10 ay kadar yetebilir ve karaciğerin D vitamini deposu dışarıdan hiç D vitamini almayan bir kişi için genellikle 2-4 ay kadar yeterlidir.
Suda çözünen vitaminlerin vücutta depolanma oranı nispeten düşüktür. Bu, özellikle B vitaminlerinin birçoğu için geçerlidir.
B kompleks vitaminleri eksik alan bir kişide bu eksikliğin belirtileri bazen birkaç günde ortaya çıkar.
B12 vitamini bunun dışındadır, çünkü B12’nin karaciğerdeki deposu kişiye bir yıl veya daha uzun süre yetebilir.
Suda çözünen bir başka vitamin olan C vitamininin yokluğu birkaç haftada belirtilerin ortaya çıkmasına yol açabilir.
C vitamini eksikliğinden kaynaklanan skorbüt hastalığı ise 20-30 hafta içinde ölümle sonuçlanabilir.
Vitaminin Adı Vücuttaki Görevi Eksikliğinde
Vücutta Görülün Belirtileri Bulunduğu Besinler
A Mikroplara karşı direnci arttırır. Gözü kuvvetlendirir. Çeşitli göz hastalıklarını ve gece körlüğünü önler. Balık yağı, yeşil ve sarı sebzeler, süt, yumurta ve tereyağı.
B1 Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Beriberi hastalığını önler. Et, yumurta, meyve ve sebzeler, tahıl, bira mayası.
B2 Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Dudakların çatlamasını, erken bunamayı ve görme yetersizliğini önler. Et, yumurta, meyve ve sebzeler, tahıl, bira mayası, süt ve peynir.
B Kompleksi vitamini (Çeşitli B vitaminlerinin bir karışımı.) Sinir sistemi ve kas sistemini kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler. Deri ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını sağlar. Beriberi ve Pellegra hastalığını önler. Et, süt, yumurta, yeşil bitkiler, ekmek ve bira mayası.
C Diş ve kemik yapılarını kuvvetlendirir, kanamaları önler. İskorbüt hastalığını (diş etleri kanaması) önler. Kas yorgunluğunu giderir. Limon gibi ekşi meyveler, domates, çilek, yeşil bitkiler, lahana.
D Kemik ve dişleri kuvvetlendirir. Raşitizm denilen kemik hastalığını önler. Balık yağı, tereyağı, yumurta, süt.
E Sinir sistemini kuvvetlendirir. Kısırlık ve ruhsal bozuklukları önler. Yeşil bitkiler, et, süt, tahıl, balık, susam, fındık, ceviz.
K Kanın pıhtılaşmasını sağlar. Fazla kanamaları durdurur. Yeşil sebzeler, yumurta sarısı, domates, karaciğer.
MİNERALLER TABLOSU
Mineral Kaynağı Görevi
Kalsiyum:Süt, peynir, yumurta, yapraklı sebzeler Kemik ve dişlerin yapısına katılır, kanın pıhtılaşması için gereklidir.
Fosfor: Proteince zengin besinler, tahıl Kemik ve dişlerin yapısına katılır, enerji kullanımı için gereklidir.
Magnezyum:Süt, peynir, tahıl, sebzeler, fındık gibi sert kabuklu meyveler Sindirimde uyartının iletilmesine yardım eder.
Potasyum: Besinlerin çoğu, özellikle sebze ve meyveler Sodyum ve potasyum sindiriminde uyartı iletimi için gereklidir. Ayrıca, hücre içindeki ve dışındaki su miktarını düzenlemeye yardım eder.
Sodyum: İyotlu tuz, besinlerin çoğu Sodyum ve potasyum sindiriminde uyartı iletimi için gereklidir. Ayrıca, hücre içindeki ve dışındaki su miktarını düzenlemeye yardım eder.
Demir : Karaciğer, kırmızı et, tahıl, yumurta, yapraklı sebzeler Oksijen taşınmasında rol oynayan hemoglobinin yapısında bulunur.
İyot İyotlu tuz, deniz ürünleri Tiroit bezinin işlevlerini gerçekleştirebilmesi için gereklidir.
Çinko: Et, balık, yumurta, süt Yaraların iyileşmesinde etkilidir. Büyüme ve gelişme için gereklidir.
Açıklama :Vitaminler ve mineraller vücudumuzda gerçekleşen tüm işlemlerde anahtar rol oynayan ortak fonksiyon gösterdikleri diğer besin öğelerinin yerine de çalışarak organizmada birçok işin aksamadan yerine getirilmesini sağlayan besin öğeleridir. Vitaminler düzenleyici olarak çalışan, koenzim veya bir enzimin ortağı olarak görev yapan kompleks kimyasal maddelerdir.
Mineraller, kemik, diş ve tırnak gibi dokularda hücrelerin önemli bir kısmını oluşturan, enzimlerle birlikte çalışan ve organizmada gerçekleşen enzimatik reaksiyonları hızlandıran besin öğeleridir. Karbonhidratlar, proteinler ve yağlarla karşılaştırıldığında organizmanın vitamin ve mineral gereksinimi çok az miktarlardadır. Bu nedenle mikro besin öğeleri olarak adlandırılan vitamin ve mineraller doğrudan birer enerji kaynağı olmamakla birlikte enerji sağlayan birçok mekanizmada düzenleyici olarak görev yapan öğelerdir.
Hazırlayan: Nurettin OLGUN
Son düzenleme:
