POSTÜR VE SPORTİF PERFORMANSA ETKİLERİ
İnsan vücut yapısının bir göstergesi olarak kabul edilen postürün, sportif performansta ki önemin. Temel anlamıyla postür, vücudun duruş şekli olarak kabul edilmektedir. Fiziki yapı (postür), sportif performansta önemli bir yer teşkil etmektedir. Postür ile ilgili olarak henüz diğer fiziksel kapasite testleri gibi (kuvvet, esneklik ve sürat) derin ve detaylı çalışmalar yapılmamıştır. İki kişi aynı özelliklere sahip olmasına rağmen postürel yapıları benzer değildir. Bu benzer olmamaya bağlı olarak da, ortaya koydukları performans limitleri de farklılıklar gösterebilmektedir. Bu farklılıklar altında postürün etkinlik düzeyinin de bilinmesi, sportif performans açısından önem arz etmektedir. Performansı tek bir nedene bağlamak doğru değildir. Postürün sportif performans da etkinliğinin ne düzeyde olduğunu belirlemek, performans limitlerinin de boyutlarını görmek anlamında yararlı olacaktır. Postür değerlendirmelerinde birçok metot kullanılabilmektedir. Görsel değerlendirmelerin yanı sıra, bilgisayar ortamında ve radyografik incelemelerde yapılabilmektedir. Bu değerlendirmelerle, bireyin fiziki yapı özelliklerinin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi sağlanabilmektedir. Ayrıca yapılan çalışmaları ile hedeflenen bölgelerin gelişiminin nasıl bir gelişme gösterdiği hakkında da bilgi edinmemizde yararlı olacaktır. Sportif performansı etkileyen birçok faktör içerisinde postürün incelenmesi de, spor bilimine fiziksel yapının değerlendirmesinde farklı bir bakış açısı getireceği söylenebilir
Lateral (Yandan) Postür Analizi; Lateralde, standart postürde sarkacın geçmesi gereken referans noktaları;
• Kulak memesinden,
• Omuz çıkıntısının orta noktasından (acramion),
• Trochanter majorden,
• Patellanın hemen arkasından,
• Lateral malleolun 3-3,5 cm. önünden (18,27).
Lateralde yer çekim hattının geçmesi gereken noktalar standart bir dizilimin yani kas dengesinin yerinde olduğu, eklem ve bağlarda bir zorlanmanın olmadığının göstergesidir.
Lateral postür analizinde şu bölgelere bakılarak değerlendirme yapılır.
a. Baş; Anteriora (öne) veya posteriora (arkaya) çekilmiş mi ? Çene superiora (üste) veya inferiora (alta) doğru kayma yapmış mı ?
b. Omuzlar; omuzlarda, yuvarlaşarak anteriora doğru gelme veya aşırı miktarda posteriora doğru çekilme olup olmadığına bakılır. Şu oluşumlar görülebilir.
* Protraksiyon; Omuzun yuvarlaşarak anteriora (öne) doğru gelmesi,
* Retraksiyon; Omuzun aşırı miktarda posteriora (arkaya) çekilmesi.
c. Omurga; Normal dizilimin haricinde şunlar görülebilir.
• Lordoz; lumbal konkavitenin aşırılaşmasıdır.
• Kifoz; normal posterior (arka) thorasik (sırt) kısmın artması,
• Kifo-lordoz; kifoz ile lordozun bir arada görülmesidir
• Dos plat (flat back); thorasik ve lumbal bölgedeki konveks ve konkavlıklar kaybolmuş, omurga düz bir görünüm almıştır ,
• Scheuermann; omurganın geniş bir kısmının posteriora doğru yuvarlaklaşmasıdır.
Kalça; Elektrogonyometre veya gravitegonyometre ile değerlendirilir.
Pelvik inklinasyon açısına bakılır. İnklinasyon açısının artması anterior, azalması posterıor pelvik tilt (kayma) olarak değerlendirilir.
Pelvis de şunlar görülebilir.
• Anterior Pelvik Tilt (inklinasyon açısının artması),
• Posterior Pelvik Tilt (inklinasyon açısının azalması) görülebilir.
Dizler; Dizlerde kemik yapı dikkate alınarak bakılır. Burada, genurecurvatum (hiperekstansion) görülebilir.
Ayak; Ayak tabanındaki longitudinal (uzunlamasına) ve transvers (enine) arklar değerlendirilir. Özellikle longitudinal ark önemlidir.
Burada,
• Pesplanus (düz tabanlık); Ayağın medial longutidinal arkının çökmesi veya kaybıdır .
• Pescavus; Medial longutidinal arkın artması görülebilir.
B) Anterior (Önden) Postür Analizi;
Anterior postür analizinde standart dizilme şu şekildedir. Baş; nötr’dür. Sağa veya sola kayma yoktur. Omuzlar; eşit seviyededir. Karın; sağa veya sola kayma yoktur. Bel; sağa veya sola kayma yoktur. Kollar; eşit uzunlukta, cubital açı değerleri eşittir Kalça; crista iliacaların yükseklikleri eşittir. Dizler; medial ve laterale kayma göstermez. Ayaklar; normal açılımında. Ayak Parmakları; laterale ve superiora kayma göstermez.
Anterior analiz de aşağıdaki deformiteler görülebilir.
a. Baş; • Başın sağa ve sola lateral fleksiyonu,
• Başın sağa veya sola rotasyonu.
b. Omuz;
• Her iki omuzun yükseklik farkına bakılır,
• Yuvarlak omuz görülebilir.
Göğüs;
Göğüs kafesi (Çökük, Huni Tip, Fıçı, Güvercin Göğüs, Harrison Oluğu) değerlendirilir.
d. Karın; Kasların zayıflık durumu değerlendirilir.
• Karın kasları,
• Üst karın duvarında transvers oluk değerlendirilir.
e. Bel;
• Belin konkavitesi her iki tarafta eşit mi ?
• Bel seviyeleri eşit mi ?
f. Dirsekler; Dirsekte normal cubital (taşıma) açısı erkeklerde 10-15 derece, kadınlarda ise 20-25 derece kadardır. Burada, dirsekte normal taşıma açısına (Cubital açı) bakılır.
g. Kalçalar; Sağ ve sol taraftaki yükseklik farkı değerlendirilir.
h. Dizler; Normalde ön ve arka planda kalçalar, pelvisin genişliği nedeniyle ayrı dizler ise bitişiktir. Böylece femur ekseni ile tıbia ekseni arasında bir açı meydana gelir. Bu angulasyon açısındaki değişiklik genuvalgum ve genuvarum olarak tanımlanır .
Bu yüzden diz kapaklarına ve dizlerin medial, lateral çarpıklığına bakılır. Şunlar görülebilir.
• Tibial Torsion; Ayaklar birbirinden hafifçe ayrı ve paralel olarak ayakta durulduğu zaman patellanın içe dönük olma halidir.
• Genuvarum (“O” bacak); Medial malleoller birbirine değecek şekilde durulur, bu durumda dizler arasındaki açıklık 1-2 cm. geçiyor ve dizler birbirine değmiyorsa genuvarumdur.
• Genuvalgum (“X” bacak); Patellalar karşıya bakacak ve dizlerin medial kenarları hafifçe birbirine değecek şekilde ayakta durulur. Bu durumda, medial malleoller arasında 1-2 cm.’den fazla açıklık kalıyorsa genuvalgum vardır.
C) Posterior (Arkadan) Postür Analizi;
Posteriordan bakıldığında standart dizilme şu şekildedir.
Baş; Nötr duruş, ne eğimli nede sağa sola rotasyonu vardır.
Omurga; Nötrdür.
Omuzlar; Yüksek ve alçak değildir.
Kalça; Yüksek ve alçak değildir.
Dizler; Medial ve laterale çarpıklık yoktur.
Achill Tendonu; Medial ve laterale kayması yoktur.
Ayaklar; Birbirine paraleldir.
Omurga; Burada en önemli olan postürel deformite skolyozdur.
Skolyoz; vertebraların frontal düzlemde sağa veya sola kaymasıdır.
Postür analizinde kullanılan başlıca yöntemleri de şu şekildedir.
a. Izgara Yöntemi ile Postür Analizi Belirli ölçülerle kare veya dikdörtgen şeklinde bölümlere ayırarak bir cam levha veya şeffaf bir materyal üzerine ızgara modelli bir çizimle yapılan bir pano görünümündedir. Çevresi, çerçeve sistemi ile sabitleştirilir.
Şekildeki gibi ölçümü yapılacak kişi, ölçüm aletinin arkasına geçer. Ölçüm yapan kişi ise ölçüm aletinin diğer tarafından, ölçüm yapacağı noktaları işaretleyerek ölçümü gerçekleştirilir. Simetrik olarak istatistiki yöntemle değerlendirilmesi yapılır.
b. Postür Testi Vücudun yandan ve arkadan gelişim durumunu izlemek ve her hangi duruşunda bir bozukluk olup olmadığım tespit etmek için kullanılır.
Sonuç Postür analizinin görsel değerlendirme dezavantajı, antropometrenin de ölçüm süreçlerinde uzun sürmesi ve rutin yapılabilme zorlukları vardır. Eğer postür analizi sayısal değerlendirmeyi içeren ve güvenirliği yüksek bir analiz özelliğine sahip olursa, bu sporcuların fiziksel yapısının değerlendirmesinde bir kolaylık sağlayacaktır. Bununla birlikte rutin yapılabilme özelliği de gelişim ve değişmeler hakkında sürekli bir bilgi sağlayacaktır. Sportif performans açısından fiziksel yapı değişimleri hareket değişimlerini de yanında getireceği için önemlidir. Fiziksel değişimleri güvenilir araçlarla, doğru metotlar üzerinden sayısal değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda sporcuların postürlerinin doğru belirlenmesi performans açısından avantaj sağlayabilir
Postür ve Sportif Performansa Etkileri isimli makale emrekarakurt-1220gmail-com tarafından yazılmıştır.
İnsan vücut yapısının bir göstergesi olarak kabul edilen postürün, sportif performansta ki önemin. Temel anlamıyla postür, vücudun duruş şekli olarak kabul edilmektedir. Fiziki yapı (postür), sportif performansta önemli bir yer teşkil etmektedir. Postür ile ilgili olarak henüz diğer fiziksel kapasite testleri gibi (kuvvet, esneklik ve sürat) derin ve detaylı çalışmalar yapılmamıştır. İki kişi aynı özelliklere sahip olmasına rağmen postürel yapıları benzer değildir. Bu benzer olmamaya bağlı olarak da, ortaya koydukları performans limitleri de farklılıklar gösterebilmektedir. Bu farklılıklar altında postürün etkinlik düzeyinin de bilinmesi, sportif performans açısından önem arz etmektedir. Performansı tek bir nedene bağlamak doğru değildir. Postürün sportif performans da etkinliğinin ne düzeyde olduğunu belirlemek, performans limitlerinin de boyutlarını görmek anlamında yararlı olacaktır. Postür değerlendirmelerinde birçok metot kullanılabilmektedir. Görsel değerlendirmelerin yanı sıra, bilgisayar ortamında ve radyografik incelemelerde yapılabilmektedir. Bu değerlendirmelerle, bireyin fiziki yapı özelliklerinin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi sağlanabilmektedir. Ayrıca yapılan çalışmaları ile hedeflenen bölgelerin gelişiminin nasıl bir gelişme gösterdiği hakkında da bilgi edinmemizde yararlı olacaktır. Sportif performansı etkileyen birçok faktör içerisinde postürün incelenmesi de, spor bilimine fiziksel yapının değerlendirmesinde farklı bir bakış açısı getireceği söylenebilir
Lateral (Yandan) Postür Analizi; Lateralde, standart postürde sarkacın geçmesi gereken referans noktaları;
• Kulak memesinden,
• Omuz çıkıntısının orta noktasından (acramion),
• Trochanter majorden,
• Patellanın hemen arkasından,
• Lateral malleolun 3-3,5 cm. önünden (18,27).
Lateralde yer çekim hattının geçmesi gereken noktalar standart bir dizilimin yani kas dengesinin yerinde olduğu, eklem ve bağlarda bir zorlanmanın olmadığının göstergesidir.
Lateral postür analizinde şu bölgelere bakılarak değerlendirme yapılır.
a. Baş; Anteriora (öne) veya posteriora (arkaya) çekilmiş mi ? Çene superiora (üste) veya inferiora (alta) doğru kayma yapmış mı ?
b. Omuzlar; omuzlarda, yuvarlaşarak anteriora doğru gelme veya aşırı miktarda posteriora doğru çekilme olup olmadığına bakılır. Şu oluşumlar görülebilir.
* Protraksiyon; Omuzun yuvarlaşarak anteriora (öne) doğru gelmesi,
* Retraksiyon; Omuzun aşırı miktarda posteriora (arkaya) çekilmesi.
c. Omurga; Normal dizilimin haricinde şunlar görülebilir.
• Lordoz; lumbal konkavitenin aşırılaşmasıdır.
• Kifoz; normal posterior (arka) thorasik (sırt) kısmın artması,
• Kifo-lordoz; kifoz ile lordozun bir arada görülmesidir
• Dos plat (flat back); thorasik ve lumbal bölgedeki konveks ve konkavlıklar kaybolmuş, omurga düz bir görünüm almıştır ,
• Scheuermann; omurganın geniş bir kısmının posteriora doğru yuvarlaklaşmasıdır.
Kalça; Elektrogonyometre veya gravitegonyometre ile değerlendirilir.
Pelvik inklinasyon açısına bakılır. İnklinasyon açısının artması anterior, azalması posterıor pelvik tilt (kayma) olarak değerlendirilir.
Pelvis de şunlar görülebilir.
• Anterior Pelvik Tilt (inklinasyon açısının artması),
• Posterior Pelvik Tilt (inklinasyon açısının azalması) görülebilir.
Dizler; Dizlerde kemik yapı dikkate alınarak bakılır. Burada, genurecurvatum (hiperekstansion) görülebilir.
Ayak; Ayak tabanındaki longitudinal (uzunlamasına) ve transvers (enine) arklar değerlendirilir. Özellikle longitudinal ark önemlidir.
Burada,
• Pesplanus (düz tabanlık); Ayağın medial longutidinal arkının çökmesi veya kaybıdır .
• Pescavus; Medial longutidinal arkın artması görülebilir.
B) Anterior (Önden) Postür Analizi;
Anterior postür analizinde standart dizilme şu şekildedir. Baş; nötr’dür. Sağa veya sola kayma yoktur. Omuzlar; eşit seviyededir. Karın; sağa veya sola kayma yoktur. Bel; sağa veya sola kayma yoktur. Kollar; eşit uzunlukta, cubital açı değerleri eşittir Kalça; crista iliacaların yükseklikleri eşittir. Dizler; medial ve laterale kayma göstermez. Ayaklar; normal açılımında. Ayak Parmakları; laterale ve superiora kayma göstermez.
Anterior analiz de aşağıdaki deformiteler görülebilir.
a. Baş; • Başın sağa ve sola lateral fleksiyonu,
• Başın sağa veya sola rotasyonu.
b. Omuz;
• Her iki omuzun yükseklik farkına bakılır,
• Yuvarlak omuz görülebilir.
Göğüs;
Göğüs kafesi (Çökük, Huni Tip, Fıçı, Güvercin Göğüs, Harrison Oluğu) değerlendirilir.
d. Karın; Kasların zayıflık durumu değerlendirilir.
• Karın kasları,
• Üst karın duvarında transvers oluk değerlendirilir.
e. Bel;
• Belin konkavitesi her iki tarafta eşit mi ?
• Bel seviyeleri eşit mi ?
f. Dirsekler; Dirsekte normal cubital (taşıma) açısı erkeklerde 10-15 derece, kadınlarda ise 20-25 derece kadardır. Burada, dirsekte normal taşıma açısına (Cubital açı) bakılır.
g. Kalçalar; Sağ ve sol taraftaki yükseklik farkı değerlendirilir.
h. Dizler; Normalde ön ve arka planda kalçalar, pelvisin genişliği nedeniyle ayrı dizler ise bitişiktir. Böylece femur ekseni ile tıbia ekseni arasında bir açı meydana gelir. Bu angulasyon açısındaki değişiklik genuvalgum ve genuvarum olarak tanımlanır .
Bu yüzden diz kapaklarına ve dizlerin medial, lateral çarpıklığına bakılır. Şunlar görülebilir.
• Tibial Torsion; Ayaklar birbirinden hafifçe ayrı ve paralel olarak ayakta durulduğu zaman patellanın içe dönük olma halidir.
• Genuvarum (“O” bacak); Medial malleoller birbirine değecek şekilde durulur, bu durumda dizler arasındaki açıklık 1-2 cm. geçiyor ve dizler birbirine değmiyorsa genuvarumdur.
• Genuvalgum (“X” bacak); Patellalar karşıya bakacak ve dizlerin medial kenarları hafifçe birbirine değecek şekilde ayakta durulur. Bu durumda, medial malleoller arasında 1-2 cm.’den fazla açıklık kalıyorsa genuvalgum vardır.
C) Posterior (Arkadan) Postür Analizi;
Posteriordan bakıldığında standart dizilme şu şekildedir.
Baş; Nötr duruş, ne eğimli nede sağa sola rotasyonu vardır.
Omurga; Nötrdür.
Omuzlar; Yüksek ve alçak değildir.
Kalça; Yüksek ve alçak değildir.
Dizler; Medial ve laterale çarpıklık yoktur.
Achill Tendonu; Medial ve laterale kayması yoktur.
Ayaklar; Birbirine paraleldir.
Omurga; Burada en önemli olan postürel deformite skolyozdur.
Skolyoz; vertebraların frontal düzlemde sağa veya sola kaymasıdır.
Postür analizinde kullanılan başlıca yöntemleri de şu şekildedir.
a. Izgara Yöntemi ile Postür Analizi Belirli ölçülerle kare veya dikdörtgen şeklinde bölümlere ayırarak bir cam levha veya şeffaf bir materyal üzerine ızgara modelli bir çizimle yapılan bir pano görünümündedir. Çevresi, çerçeve sistemi ile sabitleştirilir.
Şekildeki gibi ölçümü yapılacak kişi, ölçüm aletinin arkasına geçer. Ölçüm yapan kişi ise ölçüm aletinin diğer tarafından, ölçüm yapacağı noktaları işaretleyerek ölçümü gerçekleştirilir. Simetrik olarak istatistiki yöntemle değerlendirilmesi yapılır.
b. Postür Testi Vücudun yandan ve arkadan gelişim durumunu izlemek ve her hangi duruşunda bir bozukluk olup olmadığım tespit etmek için kullanılır.
Sonuç Postür analizinin görsel değerlendirme dezavantajı, antropometrenin de ölçüm süreçlerinde uzun sürmesi ve rutin yapılabilme zorlukları vardır. Eğer postür analizi sayısal değerlendirmeyi içeren ve güvenirliği yüksek bir analiz özelliğine sahip olursa, bu sporcuların fiziksel yapısının değerlendirmesinde bir kolaylık sağlayacaktır. Bununla birlikte rutin yapılabilme özelliği de gelişim ve değişmeler hakkında sürekli bir bilgi sağlayacaktır. Sportif performans açısından fiziksel yapı değişimleri hareket değişimlerini de yanında getireceği için önemlidir. Fiziksel değişimleri güvenilir araçlarla, doğru metotlar üzerinden sayısal değerlendirilmelidir. Bu doğrultuda sporcuların postürlerinin doğru belirlenmesi performans açısından avantaj sağlayabilir
Postür ve Sportif Performansa Etkileri isimli makale emrekarakurt-1220gmail-com tarafından yazılmıştır.
